In de beleidsnota van minister Gennez duikt de term ‘handicapspecifieke zorg’ regelmatig op. Als bijstandsorganisatie gaat onze voorkeur echter uit naar de term ‘handicapspecifieke ondersteuning’. Maar we merken dat er vaak verwarring bestaat over wat dit precies betekent. Daarom leggen we graag uit wat absoluut vzw onder ‘handicapspecifieke ondersteuning’ verstaat.
Zorg versus ondersteuning
In de conceptnota lezen we dat persoonsvolgende financiering in de toekomst alleen nog ingezet zou mogen worden voor ‘handicapspecifieke zorg’. Het VAPH deelde in juni 2025 een nieuwsbericht met de belangrijkste inhoudelijke punten van de conceptnota.
Om te beginnen maken wij bewust een onderscheid tussen zorg en ondersteuning. Zorg gaat over basisbehoeften: eten, hygiëne, gezondheid en een veilige leefomgeving. Noodzakelijk, absoluut. Maar persoonsvolgende financiering dient voor veel meer dan dat.
Een handicap maakt het vaak moeilijk om te werken, te sporten, naar school te gaan, een sociaal leven op te bouwen… Daarvoor is ondersteuning nodig. Die ondersteuning helpt mensen met een handicap om volwaardig mee te doen aan de samenleving en hun leven zelf vorm te geven.
Als persoonsvolgende financiering beperkt blijft tot alleen zorg, ontneem je mensen hun zelfstandigheid en hun mogelijkheden om actief deel te nemen aan het leven. Daarom moet persoonsvolgende financiering ruimte laten voor zorg én ondersteuning.
Het VN-verdrag als vertrekpunt
Een goed vertrekpunt om te begrijpen wat we onder ‘handicapspecifieke zorg en ondersteuning’ verstaan, is het VN-verdrag over de rechten van personen met een handicap. België ratificeerde dit verdrag al in 2009, en minister Gennez verwijst ernaar in haar conceptnota.
Het verdrag zegt duidelijk dat handicapspecifieke ondersteuning altijd:
- Individueel, op maat en flexibel moet zijn,
- Drempels wegneemt die mensen met een handicap ervaren, dus verder gaat dan wat iemand zonder handicap nodig heeft,
- Deelnemen aan alle aspecten van het leven mogelijk moet maken.
Kortom: het maakt niet uit wie de ondersteuning biedt of welke opleiding die persoon heeft. Wat telt, is of de ondersteuning echt bijdraagt aan het wegnemen van drempels en mensen in staat stelt volwaardig mee te doen aan de samenleving.
Enkele voorbeelden
Handicapspecifieke zorg en ondersteuning ziet er voor iedereen anders uit. Het gaat erom dat mensen geholpen worden op een manier die aansluit bij hun noden en wensen. Enkele voorbeelden uit het dagelijkse leven van onze leden*:
Sophie (28) is rolstoelgebruiker door een spierziekte. Een persoonlijke assistent helpt haar om naar haar werk te gaan en haar praktische taken uit te voeren. Zonder die ondersteuning zou ze vastzitten thuis.
Abdullah (42) heeft een niet-aangeboren hersenletsel. Het huishouden doen lukt hem niet door zijn beperkte energie en geheugen. Dankzij poetshulp kan hij zelfstandig thuis blijven wonen. Zijn kinderen groeien op in een veilige, propere omgeving en hij kan zijn rol als vader blijven vervullen.
Thomas (22) heeft autisme. Zijn persoonlijke assistent helpt hem bij het plannen van zijn dag en gaat mee naar het voetbal. Zonder die steun zou de drukte en het lawaai hem overweldigen, en zou hij niet kunnen meedoen met zijn ploeg.
Koen (45) heeft een spierziekte. Een tuinman maait zijn gazon, trekt het onkruid uit en ruimt de gevallen bladeren in de tuin op. Zo kan Koen genieten van een verzorgde tuin, en heeft hij minder kans om uit te schuiven op zijn terras.
Voor de ene is het een persoonlijke assistent, voor de ander een taxirit, en voor iemand anders poetshulp of tuinonderhoud. Het gaat altijd om maatwerk, en altijd met hetzelfde doel: de drempels wegnemen zodat mensen volwaardig kunnen meedoen aan de samenleving.
Handicapspecifieke ondersteuning in het gezinsleven
We willen ook wijzen op artikel 23 van het VN-verdrag, dat gaat over het recht op een gezinsleven. Het zegt dat ook mensen met een handicap recht hebben om een gezin te stichten of op te groeien in hun gezin. Ondersteuning die dit mogelijk maakt, zoals gezinsondersteunende zorg, is dus ook handicapspecifieke ondersteuning. Zo kan een kind met een handicap in zijn eigen gezin blijven en kunnen ouders hun zorgtaken blijven uitvoeren.
Onze conclusie
Absoluut vzw wil uiteraard dat persoonsvolgende budgetten maximaal bijdragen aan de levenskwaliteit van personen met een handicap. Maar dat kan alleen als keuzevrijheid en zelfregie centraal blijven staan. Het VN-verdrag is daarin onze leidraad: ondersteuning moet maatwerk zijn, en afgestemd op het leven en de keuzes van de persoon zelf.
Handicapspecifieke ondersteuning is dus geen vaste dienst of een standaardregel. Het is alles wat nodig is om participatieproblemen weg te nemen, zelfstandigheid te vergroten en volwaardig mee te kunnen doen in de samenleving. Het gaat om maatwerk, afgestemd op het leven en de keuzes van de persoon zelf.
*Deze voorbeelden zijn fictief, maar gebaseerd op ervaringen van onze coaches.